Kostka – potoczna nazwa serii wojskowych tornistrów produkowanych dla Wojska Polskiego od lat 20. XX wieku. Nazwę zawdzięcza usztywnieniom klapy i boków, dzięki którym zawsze zachowywał kształt prostopadłościanu niezależnie od stopnia wypakowania.
Dzięki demobilowi, plecak ten zyskał sporą popularność wśród harcerzy, turystów, a także młodzieży.
Pierwowzorem współczesnej kostki był wojskowy tornister wz. 24, używany przez Wojsko Polskie od początku lat 20. Był to pierwszy plecak wojskowy produkcji krajowej, wzorowany na plecakach Reichswehry z I wojny światowej. Kwadratowy, drelichowy plecak farbowany był na kolor herbaciany, a na zewnętrznej stronie klapy przyszyty był charakterystyczny kwadrat z pasków, do którego mocowano menażkę. System skórzanych szelek i pasów nośnych wzorowany był na niemieckim pierwowzorze. Pasy mocowano na specjalnej metalowej szynie, wsuwanej w górną część tylnej ścianki tornistra. Cztery metalowe klamry mocowane po bokach i na górze umożliwiały przytroczenie płaszcza lub koca.
Tornister wz. 24 wszedł do użycia w 1924, jednak wkrótce po jego wprowadzeniu rozpoczęto prace nad jego ulepszeniem. Przede wszystkim chodziło o zmniejszenie masy plecaka, a także o ulepszenie materiału, z jakiego został wykonany. Prace zaowocowały wprowadzeniem tornistra wz. 27, a ostatecznie ulepszonej wersji wz. 33, uszytej z brezentu polskiej produkcji (lnianego płótna impregnowanego solami miedzi). Ostatnia wersja charakteryzowała się m.in. parcianymi szelkami i pasami. Choć planowano wyposażyć całą armię w plecaki ostatniego typu, podczas wojny obronnej 1939 w użyciu pozostawały wszystkie trzy typy.
Po II wojnie światowej Ludowe Wojsko Polskie przyjęło na wyposażenie tornistry niemal identyczne z używanymi przed wojną. Modele produkowane w latach 50. XX wieku różniły się jedynie dodatkową kieszonką naszytą na wewnętrznej stronie klapy tornistra, oraz kolorem: powojenne wzory szyto z zielonego brezentu.
Ostatecznie "kostki" wycofano z wojska po roku 1989. Jej następcą został plecak wz. 89.
|